Τι είναι η      ΔΕΠΥ ;

Σύμφωνα με το Πανελλήνιο Σωματείο Ατόμων με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας, η ΔΕΠΥ (διεθνώς ADHD) είναι μια από τις συχνότερες νευροβιολογικές διαταραχές της παιδικής και εφηβικής ηλικίας. Εμφανίζεται στο 5-7% του μαθητικού πληθυσμού, είναι ελάχιστα κατανοητή στην κοινότητα και είναι μια από τις πιο μελετημένες και τεκμηριωμένες παιδοψυχιατρικές διαταραχές παγκοσμίως.

Τα παιδιά με ΔΕΠΥ εμφανίζονται στους ειδικούς συνήθως μεταξύ 3 και 7 χρονών. Η αναγνώριση του προβλήματος συμπίπτει στις περισσότερες περιπτώσεις με την ένταξη στο σχολείο, εξαιτίας των αυξημένων απαιτήσεων για συγκέντρωση της προσοχής, οργάνωση και συμμόρφωση σε κανόνες.

Τα χαρακτηριστικά (πυρηνικά) συμπτώματα ΔΕΠΥ, δηλαδή η διάσπαση προσοχής, η παρορμητικότητα και υπερκινητικότητα, θεωρούνται τόσο κοινά στην παιδική ηλικία, που συχνά η διάγνωση παραβλέπεται, ενώ σε άλλες περιπτώσεις τα προβλήματα που η ίδια η ΔΕΠΥ προκαλεί στη συμπεριφορά, στην κοινωνική προσαρμογή ή στη σχολική επίδοση, αποδίδονται σε άλλες καταστάσεις που μπορεί να συνυπάρχουν.

Πολλά παιδιά με ΔΕΠΥ παρουσιάζουν συνυπάρχουσες ψυχικές και αναπτυξιακές διαταραχές (συνοσηρότητα) που περιπλέκουν την εξέλιξη και θεραπεία της ΔΕΠΥ, όπως: ειδικές μαθησιακές δυσκολίες (δυσλεξία, δυσαναγνωσία, δυσαριθμησία, δυσορθρογραφία), ειδικές αναπτυξιακές δυσκολίες (λόγου, συντονισμού κινήσεων), διαταραχές εναντιωματικής συμπεριφοράς και διαγωγής, διαταραχές άγχους, διαταραχές συναισθήματος και διαταραχές με συμπτώματα τους (σύνδρομο Tourette).

 

Ποια είναι η      αιτία της ΔΕΠΥ;

Αιτία της ΔΕΠΥ είναι ότι ο εγκέφαλος των παιδιών με ΔΕΠΥ παρουσιάζει διαφορές από εκείνον των συνομηλίκων τους: στη δομή, το μεταβολισμό και τη λειτουργία συγκεκριμένων περιοχών. Η ΔΕΠΥ είναι κληρονομική (76% των παιδιών με ΔΕΠΥ έχουν συγγενή με τη διαταραχή) και επιπλέον μπορεί να προκληθεί από πρόωρη γέννηση, το κάπνισμα, τη χρήση αλκοόλ, το υπερβολικό στρες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, τον εγκεφαλικό τραυματισμό ή την έκθεση σε τοξικές ουσίες. Είναι μύθος ότι η ελλιπής γονική φροντίδα προκαλεί τη ΔΕΠΥ, μπορεί όμως να συμβάλλει στην επιδείνωση των συμπτωμάτων της.

 

Ποιοι είναι      οι κύριοι τύποι ΔΕΠΥ (κύρια συμπτώματα)

ΔΕΠΥ-τύπος απροσεξίας

• Δε μπορεί να συγκεντρωθεί.
• Αποσπάται εύκολα από άσχετα ερεθίσματα.
• Δε φαίνεται να ακούει.
• Δε δίνει σημασία στις λεπτομέρειες.
• Κάνει λάθη απροσεξίας.
• Δυσκολεύεται να ακολουθήσει οδηγίες.
• Αποφεύγει εργασίες που απαιτούν συστηματική προσπάθεια.
• Ξεχνά τις σχολικές εργασίες.
• Χάνει πράγματα.
• Γενικά είναι ανοργάνωτος.

Ο τύπος αυτός είναι συχνός σε παιδιά σχολικής ηλικίας που μπορεί να μη γίνουν αντιληπτά επειδή δεν έχουν διασπαστική συμπεριφορά. Σε κάποιες περιπτώσεις είναι παιδιά που διαγνώστηκαν σε μεγαλύτερη, σχετικά, ηλικία, όταν έχουν ξεπεράσει τα προβλήματα υπερκινητικότητας που εμφάνιζαν όταν ήταν μικρότερα, ενώ σε άλλες περιπτώσεις είναι μια αμιγώς διαφορετική κατάσταση από τους άλλους τύπους της ΔΕΠΥ.

ΔΕΠΥ-τύπος Παρορμητικότητας/Υπερκινητικότητας.

• Δυσκολεύεται να παραμείνει καθισμένος.
• Κουνάει χέρια, πόδια ή στριφογυρίζει στην καρέκλα.
• Κοιτά συνέχεια γύρω του και πειράζει τους άλλους.
• Σηκώνεται όταν δεν επιτρέπεται.
• Τρέχει και σκαρφαλώνει υπερβολικά.
• Απαντάει πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση.
• Μιλάει συνεχώς.
• Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του.
• Στα παιχνίδια δεν ακολουθεί τους κανόνες.
• Διακόπτει ή ενοχλεί τους άλλους.
• Δε σκέφτεται πριν αντιδράσει.

Ο τύπος αυτός είναι συχνός σε παιδιά μικρότερης ηλικίας που παρουσιάζουν έντονα υπερκινητική και παρορμητική συμπεριφορά. Στα παιδιά αυτά, το πρόβλημα της συγκέντρωσης της προσοχής δεν είναι ιδιαιτέρως εμφανές, συχνά γιατί δεν έχει αναδειχθεί καθώς δεν έχουν ακόμα κληθεί να λειτουργήσουν σε σχολικό περιβάλλον.

ΔΕΠΥ-συνδυασμένος τύπος

Είναι επίσης συνηθισμένος τύπος ΔΕΠΥ στα παιδιά και τους εφήβους όπου παρουσιάζεται συνδυασμός κάποιων από τα παραπάνω συμπτώματα απροσεξίας, υπερκινητικότητας και παρορμητικής συμπεριφοράς.

Η κλινική εικόνα ΔΕΠΥ ποικίλει από παιδί σε παιδί ως προς την ένταση των συμπτωμάτων ακόμα και κατά τη διάρκεια της ημέρας, από ώρα σε ώρα. Πάντως για να υπάρχει η διάγνωση της ΔΕΠΥ, τα προβλήματα αυτά πρέπει να είναι παρόντα τόσο στο σπίτι, όσο και στο σχολείο και να προκαλούν σημαντική δυσκολία στην ακαδημαϊκή επίδοση και στην κοινωνική συναναστροφή.

 

Πώς μπορεί      να διαπιστωθεί αν ένα παιδί έχει ΔΕΠΥ;

Σύμφωνα με διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες, θα πρέπει το παιδί ή ο έφηβος ή ο έφηβος να εμφανίζει 6 τουλάχιστον χαρακτηριστικά της μίας ή και των δύο κατηγοριών που αναφέρονται πιο πάνω για τουλάχιστον για ένα εξάμηνο, πριν την ηλικία των 7 ετών και να μην έχει άλλες ιατρικές ή ψυχιατρικές διαταραχές που θα μπορούσαν να εξηγήσουν από μόνες τους μια τέτοια συμπεριφορά. Η τελική διάγνωση όμως θα πρέπει να γίνεται μόνο από εξειδικευμένη παιδοψυχιατρική διεπιστημονική ομάδα σε συνεργασία με την οικογένεια και τους εκπαιδευτικούς.

 

Ποια άλλα      προβλήματα μπορεί να συνυπάρχουν με τη ΔΕΠΥ;

Οι δυσκολίες των παιδιών με ΔΕΠΥ συχνά οδηγούν σε:

χαμηλές επιδόσεις σε σχέση με το επίπεδο των γνωστικών δεξιοτήτων και ακαδημαϊκή αποτυχία, αυξημένο στρες, συναισθηματικές δυσκολίες και  χαμηλή αυτοεκτίμηση,

επιθετική και διασπαστική συμπεριφορά ή προβλήματα διαγωγής, απόρριψη από τους άλλους – δυσλειτουργικές   κοινωνικές σχέσεις.

 

Θεραπεύεται      τελικά η ΔΕΠΥ;

Για την αντιμετώπιση της ΔΕΠΥ χρειάζεται να εφαρμόζεται ένα πλήρες πρόγραμμα – εξατομικευμένο και μοναδικό για την κάθε περίπτωση- που να στοχεύει στην πολύπλευρη διαχείριση στων δυσκολιών του παιδιού   και του περιβάλλοντος του. Ένα τέτοιο πρόγραμμα μπορεί να περιλαμβάνει : συνεδρίες ψυχοεκπαίδευσης γονέων και παιδιών, θεραπεία συμπεριφοράς, φαρμακευτική αντιμετώπιση, παρεμβάσεις αποκατάστασης των δυσκολιών στο σχολείο, οικογενειακή και ατομική ψυχοθεραπεία. Με μια ολοκληρωμένη θεραπευτική προσέγγιση, τα άτομα με ΔΕΠΥ μπορούν να μάθουν να προσαρμόζονται και να έχουν μια πλήρη, φυσιολογική και παραγωγική ζωή.

 

Συμβουλές για εκπαιδευτικούς.

• Βάλτε τα παιδιά με ΔΕΠΥ να κάτσουν μακριά από το παράθυρο και κατά προτίμηση κοντά στην έδρα.. έτσι περιορίζεται η διάσπαση τους.
• Στο θρανίο καλό είναι να κάτσουν μαζί με έναν οργανωμένο και καλόβολο μαθητή που θα τους παρασύρει θετικά.
• Τοποθετήστε αφίσες, ζωγραφιές, χάρτες στους πίσω τοίχους της τάξης.
• Όταν διασπώνται, προσπαθήστε να τους επαναφέρετε με ένα μικρό άγγιγμα ή ένα χτύπημα στο θρανίο. Επειδή τα παιδιά με ΔΕΠΥ συνεχώς επικρίνονται, προσπαθούν να γίνονται αποδεκτά από τους συνομηλίκους   τους κάνοντας τον κλόουν της τάξης. Εξηγήστε τους ότι αυτή η συμπεριφορά δεν είναι απαραίτητη. Μιλήστε και με τα παιδιά της τάξης, ώστε να μη την ενθαρρύνουν.
• Μην τα επικρίνετε δημόσια. Μπλοκάρονται και αντιδρούν άσχημα.Με την επιβράβευση μπορείτε να κατορθώσετε πολλά.
• Δώστε τους κίνητρα.
• Βοηθήστε τα να κατανείμουν σωστά το χρόνο τους στα διαγωνίσματα, τονίζοντας ότι αρχίζουμε από τα εύκολα και υπενθυμίζοντας το χρόνο που τους μένει.
• Βρίσκετε δικαιολογίες για να τα σηκώσετε από το θρανίο. Έχουν ανάγκη την κίνηση.
• Κάντε το μάθημα όσο πιο παραστατικό μπορείτε, θα τους κρατήσει αμείωτο το ενδιαφέρον.

ΜΗΝ ΞΕΧΝΑΤΕ !

Δε συμπεριφέρονται έτσι επίτηδες και είναι τόσο δύσκολο γι’ αυτά να ελέγξουν τον εαυτό τους, όσο είναι και για εσάς να τα αντέξετε.

 

Συμβουλές για γονείς.

• Φροντίστε ώστε η μελέτη των μαθημάτων στο σπίτι να χωρίζεται σε μικρά διαλείμματα που θα έχουν διαφορετικές μορφές κάθε φορά : κουβεντούλα, μια βόλτα στο δωμάτιο, μια ζωγραφιά ή μια μικρή ιστορία.
• Μην επιμένετε στην αποστήθιση. Τα παιδιά με ΔΕΠΥ συνήθως δεν έχουν καλή μνήμη. Δώστε σημασία στα βασικά σημεία του μαθήματος και στην κατανόησή τους.
• Βρείτε συστήματα επιβράβευσης, όχι πάντα υλικά.
• Να είστε σταθεροί, αλλά όχι άκαμπτοι.
• Συμφωνήστε σε κανόνες και αναρτήστε τους.
• Ακούτε τα παιδιά όταν σας μιλούν. Είναι παραπονιάρικα και πληγώνονται εύκολα.
• Κρατάτε μια δεύτερη σειρά βιβλίων στο σπίτι, γιατί συχνά ξεχνάνε τα βιβλία τους.
• Έχετε το τηλέφωνο ενός συνεπή συμμαθητή σε περίπτωση που ξεχνάνε τις ασκήσεις τους.
• Επιτρέψτε τους να κινούνται, ακόμη κι όταν διαβάζετε.
• Βοηθήστε τα να οργανώσουν το χώρο μελέτης τους αλλά και την τσάντα τους.
• Έχετε σε πρώτο πλάνο ένα ρολόι που θα τα βοηθά να οργανώνουν το χρόνο τους.
• Μιλήστε με τους δασκάλους και συμφωνήστε σε ένα κοινό πλάνο αντιμετώπισης.

ΜΗΝ ΞΕΧΝΑΤΕ!

Το ξύλο και οι φωνές είναι σαν τον αέρα στη φωτιά.

Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα: www.adhdhellas.org

Καμπουρολιά Αρετή